Το Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής (Ε.Π.Π.) ιδρύθηκε από τον Νικόλαο Εξαρχόπουλο το 1922 (Ν.2905-ΦΕΚ 127/1922) και προσαρτήθηκε στην έδρα της Παιδαγωγικής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο ίδιος είχε εκλεγεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1912 και παρέμεινε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έως το 1946. Επίσης, ήταν ο ιδρυτής και του Πειραματικού Σχολείου Αθηνών (ΠΣΠΑ). Μετά την ίδρυση και του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΠΣΠΑ) το 1929 (Βλ.Σημ.1), το Ε.Π.Π. στεγάστηκε στο κτίριο του Πειραματικού Σχολείου, στην συμβολή των οδών Λυκαβηττού και Σκουφά, στην Αθήνα.
Τη δεκαετία του '80, με την ίδρυση του Τμήματος Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας (Φ.Π.Ψ.) το 1984 στην Φιλοσοφική Σχολή, το Εργαστήριο (Ε.Π.Π.) εντάχθηκε στον Τομέα Παιδαγωγικής του Τμήματος Φ.Π.Ψ. και, με τη λειτουργία του νέου κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής στη Πανεπιστημιούπολη (αρχές δεκαετίας '90), το Εργαστήριο μεταφέρθηκε και στεγάστηκε σε προσωρινό χώρο στο νέο κτίριο στη Πανεπιστημιούπολη. Κατά τα έτη 2002-2003, το Εργαστήριο δημιούργησε δικό του αυτόνομο χώρο, για τις δράσεις του, στο νέο κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής.
Με τη διάσπαση του Τμήματος Φ.Π.Ψ., από 01/09/2019, το Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής (Ε.Π.Π.) ανήκει πλέον στο νεοιδρυθέν Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΠαιΤΔΕ) της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. και οι δράσεις του στεγάζονται σε 2 αίθουσες του κτιρίου.
Σκοπός του Ε.Π.Π., σύμφωνα με τον ιδρυτή του ήταν "η παντοειδής έρευνα και γνώσις του έλληνος παιδός και εφήβου από σωματικής, ψυχικής και ηθικής απόψεως και η θεραπεία και διάδοσις της επιστημονικής παιδαγωγικής εν Ελλάδι"(Βλ.Σημ.2).
Παράλληλα όμως το Εργαστήριο είχε και ένα περισσότερο πρακτικό σκοπό: να εισάγει τους φοιτητές και μετεκπαιδευόμενους στο Πανεπιστήμιο δημοδιδασκάλους και λειτουργούς Μέσης Εκπαίδευσης στις επιστημονικές μεθόδους της παιδαγωγικής έρευνας.
Για την επίτευξη του σκοπού αυτού λειτουργούσε ειδικός διετής κύκλος εργαστηριακών μαθημάτων και πρακτικών ασκήσεων (Βλ.Σημ.3). Τα μαθήματα του Εργαστηρίου διεξάγονταν παράλληλα με τα μαθήματα θεωρητικής παιδαγωγικής κατάρτισης. Όσοι μάλιστα εκδήλωναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είχαν την δυνατότητα να ενταχθούν σε επιστημονικές ομάδες και να ερευνήσουν ειδικά θέματα, κάτω από την άμεση εποπτεία του προσωπικού του Εργαστηρίου.
Για την έρευνα και διάγνωση της ατομικότητας των παιδιών, θέμα που ενδιέφερε άμεσα τους ερευνητές, ήταν απαραίτητη η χρησιμοποίηση επιστημονικών μεθόδων, που να οδηγούν σε όσο το δυνατόν ασφαλέστερα συμπεράσματα. Έτσι γινόταν προσπάθεια προσαρμογής παιδολογικών μεθόδων άλλων χωρών στις ελληνικές συνθήκες, ενώ παράλληλα δινόταν έμφαση στην αντιπροσωπευτικότητα των δειγμάτων, εφόσον οι εξεταζόμενοι ήταν μαθητές και των δύο φύλων, διαφόρων ηλικιών και προέρχονταν από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών περιλαμβάνονταν σε ειδικές μελέτες που εκδίδονταν από το Ε.Π.Π..
Εκτός από τις σωματικές μετρήσεις γίνονταν επίσης νοητικές και ψυχικές μετρήσεις που αφορούσαν (Βλ.Σημ.11):
- Τη νοητική κατάσταση των παιδιών και την κατανομή τους στις διάφορες βαθμίδες της νοημοσύνης.
- Τη διάγνωση νοητικών διαφορών σε παιδιά διαφορετικών κοινωνικών τάξεων.
- Τη διάγνωση διαφορών στη νοημοσύνη σε παιδιά διαφορετικού φύλου.
- Τη διάγνωση νοητικών διαφορών μεταξύ ελληνοπαίδων και παιδιών άλλων χώρων.
- Τη σχέση μεταξύ βαθμού νοημοσύνης και επίδοσης στα μαθήματα.
- Τη σχέση μεταξύ βαθμού νοημοσύνης του παιδιού και της γνώμης του δασκάλου για τη νοητική του κατάσταση.
- Την εξακρίβωση της δυνατότητας άσκησης της νοημοσύνης και των επί μέρους νοητικών δεξιοτήτων.
- Τον καθορισμό των επιδράσεων του οικογενειακού περιβάλλοντος στη νοητική κατάσταση των παιδιών.
- Τον καθορισμό των απαραίτητων νοητικών στοιχείων για την πρώτη φοίτηση στο σχολείο και τον τρόπο διάγνωσής τους.
- Τον τρόπο εξέλιξης δεξιοτήτων όπως η παρατήρηση, η συνδυαστική, κριτική, συλλογιστική ικανότητα, η προσοχή κ.τ.λ.
- Την εξέλιξη της πλαστικής, ιχνογραφικής και ορθογραφικής δεξιότητας, της ικανότητας διατύπωσης σε γραπτό λόγο κ.τ.λ.
- Την ανάπτυξη του κοινωνικού συναισθήματος στα παιδιά.
- Την διάγνωση των αναγνωστικών διαφερόντων των παιδιών.
- Τη στάθμηση κριτηρίων και άλλων μεθόδων για τη μέτρηση επί μέρους ψυχικών δεξιοτήτων και τη διάγνωση της σωματικής και ψυχικής ωριμότητας.
Κατά την περίοδο 1949 - 1956, στο Ε.Π.Π. άρχισαν να εφαρμόζονται νέες μέθοδοι ψυχολογικής έρευνας, που δεν είχαν ξαναδοκιμαστεί στη χώρα. Με τις νέες μεθόδους επιδιώκεται η βαθύτερη έρευνα της ανθρώπινης προσωπικότητας, η οποία αντιμετωπίζεται τώρα ως μια δυναμική ψυχοσωματική ολότητα. Η χρήση κριτηρίων (tests) επιδόσεως είναι περιορισμένη, εφ' όσον, σύμφωνα με τις απόψεις του Σ. Καλλιάφα, οι μέθοδοι αυτές ερευνούν μεμονωμένες ψυχικές λειτουργίες και ιδιαίτερα τη νοημοσύνη, χωρίς να εξετάζονται βαθύτερες λειτουργίες και συναισθηματικές καταστάσεις που επιδρούν στη διαμόρφωση του ψυχικού βίου (Βλ.Σημ.12).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
- Ν. 4376/1929. Περί ιδρύσεως Πειραματικών Σχολείων εν τοις Πανεπιστημίοις Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Κατά τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του το ΠΣΠΑ έχει ένα μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο και τις 2 πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. (Βλ. - Ε. Σκληράκη, Οδοιπορικό μέσα στον χρόνο, τομ. Α, σ.σ. 12-13).
- Εργαστήριον Πειραματικής Παιδαγωγικής. Επιστημονικαί έρευναι γενόμεναι εν τω Εργαστηρίω Πειραματικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά τα πρώτα 15 έτη της λειτουργίας αυτού 1923-1938, σ.3. (Βλ. επίσης - Ν. Εξαρχόπουλος, Εισαγωγή εις την Παιδαγωγικήν, τομ. Α, σ.221).
- Ν. Εξαρχόπουλος, ο.π., σ.221.
- Ε.Π.Π.: Επιστημονικαί έρευναι... ό.π., σ.4, σ.11.
- Δημοσιεύματα του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. Α, σ.99.
- Στο διάστημα 1923 - 1938, όπου έγιναν συνολικά 94.394 μετρήσεις σε 8.706 αγόρια και κορίτσια. (Βλ. - Ε.Π.Π., Επιστημονικαί έρευναι... ό.π., σ.4).
- Δημοσιεύματα... ό.π., σ.93
- Δημοσιεύματα... ό.π., σ.96
- Δημοσιεύματα... ό.π., σ.96
- Τα όργανα αυτά σήμερα αποτελούν μία από τις συλλογές του Μουσείου Ιστορίας της Παιδείας.
- Ε.Π.Π.: Επιστημονικαί έρευναι... ό.π., σ.σ. 5-6.
- Ε.Π.Π.: Επιστημονικαί έρευναι (1949 - 1956), σ. 8.